QUÝT, QUẤT THỰC
HÌNH ẢNH, TÁC DỤNG, VỊ THUỐC NAM, ĐÔNG Y, BÀI THUỐC DÂN GIAN CHỮA BỆNH, THUỐC BẮC
Tên khoa học: Citrus reticulate Blanco. Họ: Cam (Rutaceae)
Tên khác: Quất thực, Mạy cam chỉa(Tày).
Cách trồng: Trồng bằng hạt, giâm, chiết cành. Quýt trồng được trên nhiều loại đất như đất phù sa, đất thịt pha cát, đất đồi. Cây giống được trồng vào hố có kích thước 60x60x70cm, cách nhau 2-3m. Mỗi hố bón lót 20-30kg phân chuồng hoai, 1-1,5kg lân, 1kg kali, 1kg vôi bột. Hàng năm, tiến hành làm cỏ, vun xới và bón thúc 2-3 lần bằng phân chuồng 6-10kg, đạm 1-1,5kg, lân 1-1,5kg, kali 0,5-1kg cho mỗi cây. Sau mỗi vụ thu hoạch, cần cắt bỏ cành già, cành bị sâu bệnh và dùng nước vôi quét lên vết cắt. Thu hái quả khi đã chín.
Bộ phận dùng và cách bào chế: Lá, vỏ quả, hạt.
Quả xanh tự nhiên rụng, nhặt phơi khô, quả chín hái bóc lấy vỏ phơi khô, hạt thu nhặt sau khi ăn, đem rửa sạch, phơi khô.
Tác dụng và liều dùng:
Vỏ quả quýt chín(trần bì) có tác dụng chữa tức ngực, đầy bụng nôn mửa, ỉa chảy, ho có nhiều đờm. Liều 4-12g/ngày.
Hạt quýt chín(quất hạch) chữa tinh hoàn sưng đau. Liều 3-10g/ngày.
Vỏ quả quýt xanh(thanh bì) dùng làm thuốc kích thích tiêu hóa, chữa nôn mửa, vú sưng đau. Liều 3-9g/ngày.
Lá quýt: Chữa ho, ngực đau tức, sưng vú, liều 10-20 lá/ngày.
Bài thuốc ứng dụng:
Bài 1: Chữa đầy bụng, ăn không tiêu, ỉa chảy do tỳ hư:
Vỏ quýt sao thơm 12g, Vỏ bưởi sao thơm 12g, Gừng tươi 6-8g.
Đổ 2 chén nước sắc còn nửa chén uống nóng.
Bài 2: Chữa ho suyễn nhiều đờm, tức ngực khó thở:
Vỏ quýt 12g, Vỏ rễ dâu 12g, Xa tiền 12g, Mía chẻ nhỏ 100g.
Đổ 3 chén nước sắc còn một chén chia làm 2 lần uống trong ngày.
Bài 3: Chữa nghẹn, nấc ở người cao tuổi:
Vỏ quýt 40g, Gừng khô 1lát. Thái nhỏ sắc với 3 chén nước còn một chén. Uống từ từ trước khi ăn cơm.
Bài 4: Chữa chứng thận khí hư gây đau lan từ eo lưng xuống bàng quang, tinh hoàn sưng đau:
Hạt quýt phơi khô, tán thành bột mịn, mỗi lần uống 2-6g với rượu.
Bài 5: Chữa sỏi thận,viêm đường tiết niệu, tiểu tiện ra máu(Thừa kế LY Mạnh Thế Sĩ- Xuân Quang III, Đồng Xuân):
Rễ quýt núi 28g, Quả dứa biển 20g. Sắc uống ngày 1 thang.
